Trzecia edycja konkursu grantowego Funduszu Polskich Organizacji Pozarządowych POP Fund, możliwa dzięki finansowaniu z Center for Disaster Philanthropy (CDP), skupiała się na wsparciu dzieci ukraińskich w zakresie edukacji i integracji. W ramach tej edycji sfinansowano łącznie 12 projektów, z czego 9 ze środków CDP. Aż 3 z tych projektów realizowane były w Toruniu.
Uczniowie jako inicjatorzy zmian
Fundacja Emic realizowała projekt wsparcia edukacyjnego dla dzieci z Ukrainy w połączeniu z działaniami integracyjnymi w toruńskich i bydgoskich szkołach. Tym, co wyróżnia Fundację Emic jest partycypacyjny charakter prowadzonych przez nią działań. Uczniowie szkół średnich odbyli warsztaty z pracy projektowej, inicjujące ich późniejsze działania w szkołach.
„Bardzo ważne było dla mnie, aby młodzież nie była tylko odbiorcą działań czy biernym konsultantem, ale żeby faktycznie tworzyła treści podejmowane w projekcie. To właśnie młodzieżowe grupy projektowe – złożone z uczniów polskich i ukraińskich – wypracowały materiały edukacyjne w formie interaktywnej wystawy plakatowej. Treści w niej zawarte w stu procentach pochodzą z uczniowskich warsztatów i inspiracji.” – Sylwia Antonowicz, koordynatorka projektu.
Uczniowie szkół zaangażowanych w projekt mieli możliwość realizacji własnych projektów uczniowskich. Jedna ze szkół zorganizowała warsztaty z robienia motanek, a matka jednej z uczennic zapewniła wszystkim uczestnikom ukraińskie pierogi. W zespole szkół samochodowych odbyły się całodzienne zajęcia, w ramach których uczniowie poznawali między innymi tradycje motoryzacyjne swoich krajów. Kolejna ze szkół przygotowała własny Escape Room z elementami edukacji wielokulturowej i globalnej, który ma się stać częścią szkolnego rytuału wprowadzania uczniów w nowy rok szkolny.
Ktoś kto naprawdę rozumie – o roli asystentek kulturowych
Fundacja Emic wspierała też toruńską poradnię psychologiczno-pedagogiczną, zatrudniając ukraińską psycholożkę. Swietłana, psycholożka z wieloletnim doświadczeniem, pracuje zarówno przy diagnozie dzieci ukraińskich, jak i wspierając dzieci, rodziców i szkoły w trudnych sytuacjach. Pełni funkcję asystentki kulturowej, w sytuacjach w których kluczowy jest nie tylko język, ale także kwestie kulturowe. Rodzicom i dzieciom łatwiej otworzyć się przed osobą, która ma podobne do nich zaplecze i doświadczenia, a Swietłanie łatwiej zrozumieć wyzwania, z jakimi się mierzą niż polskiemu specjaliście.
Takie wsparcie asystentów jest wciąż bardzo potrzebne, co wielokrotnie podkreślała i Swietłana, i dyrektorka poradni. W toruńskich szkołach brakuje asystentów, nie ma na to środków, dlatego wszyscy z utęsknieniem czekają na program Szkoła dla Wszystkich.
W kończącym się roku szkolnym dzięki projektowi z POP Fund podobne wsparcie świadczyły asystentki z Fundacji Kosmos, psycholożka i pedagożka, które pomagały dzieciom i rodzicom w toruńskich szkołach w sytuacjach kryzysowych. Ich zdaniem często zwyczajne spory pomiędzy dziećmi nabierają dodatkowego ciężaru, kiedy dzieci pochodzą z różnych grup narodowościowych. Do asystentek dzwoniły nie tylko szkoły toruńskie, ale także z innych miejsc Polski, co wskazuje na wielką potrzebę takiej formy wsparcia.
Wsparcie uczniów na pograniczu lub poza systemem edukacji
Fundacja Kosmos potrafi skutecznie dotrzeć do tych, którzy pozostają na pograniczach systemu albo poza nim. W kursie z języka polskiego uczestniczyła młodzież, która mimo przebywania w Polsce od ponad dwóch lat, nie posługiwała się językiem polskim, bo pozostawała w ukraińskim systemie edukacji online. Wśród uczestników kursu był Roma, 17-latek z Kijowa. W momencie rozpoczęcia kursu Roma żył życiem online – kończy ukraińską szkołę średnią, a w czasie wolnym gra w gry. Dzięki zajęciom zorganizowanym przez Fundację Kosmos teraz swobodnie opowiada po polsku o swoich planach, w tym o studiach z urbanistyki, które chce podjąć na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Zdaniem Anny Lamers, prezeski Fundacji, dzieci i młodzieży poza systemem jest wciąż wiele – dzięki biegłości cyfrowej, radzą sobie w codziennym funkcjonowaniu nawet bez znajomości języka, ale grozi to pogłębiającą się izolacją i wykluczeniem.
Język, tożsamość i wspólnota – Ukraińska Szkoła Sobotnia
W przypadku dzieci uchodźczych istnieje jednak jeszcze jeden problem: utraty kontaktu z językiem i kulturą ojczystą. Żeby umożliwić dzieciom naukę w języku ojczystym i budowanie relacji z ukraińskimi rówieśnikami, Fundacja Dobra dla Dobra zorganizowała zajęcia Ukraińskiej Szkoły Sobotniej, które prowadziła przez cały rok szkolny w swoim Domu Polsko-Ukraińskim w Toruniu. Ukraińskie pedagożki realizowały program nauczania, w którym nauce języka towarzyszy wzmacnianie więzi kulturowych i tożsamościowych, a zajęcia skupione są wokół konkretnych tematów, takich jak Dzień Wyszywanki czy dziedzictwo Tarasa Szewczenki. Szkoła sobotnia była dla ukraińskich dzieci możliwością nauki i poznania rówieśników. Jak mówi Tatiana Dembska, prezeska Fundacji, te zajęcia były ważne także dla matek, tworzyły przestrzeń do spotkania.
Kiedy pomoc działa. Efekty wsparcia w ramach POP Fund
Projekty realizowane za pośrednictwem POP Fund, którego pomysłodawcą oraz operatorem jest Fundacja Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej (PCPM) dzięki środkom z Center for Disaster Philanthropy zapewniły wsparcie edukacyjne, integracyjne i psychologiczne dla około 200 dzieci z Torunia. Podobne projekty toczyły się w innych miejscach Polski, jak chociażby szkoły sobotnie w Jeleniej Górze, w okolicach Warszawy i w Przemyślu, wsparcie asystenckie w Białymstoku, Wrocławiu i Łodzi.
